Anh bộ đội và tiếng hát chèo
Trong những năm chiến tranh, trên đường hành quân vào chiến trường, đêm đến nằm trên cánh võng, được nghe văng vẳng một làn điệu chèo từ chiếc đài bán dẫn, những người lính vốn quê ở các tỉnh thuộc đồng bằng Bắc Bộ lại lâng lâng nhớ về quê hương, nhớ mái tranh nghèo nơi có mẹ già ngồi trên bậu cửa ngóng tin con, nhớ cánh đồng lúa chín rộng cánh cò bay... và trong những buổi liên hoan văn nghệ của đơn vị, không thể thiếu một khúc ca chèo hoặc hơn thế, là cả một hoạt cảnh chèo dài hơi.
Mới đây, để tạo điều kiện cho mọi tầng lớp người dân, nhất là lứa tuổi thanh thiếu niên hiểu thêm về nghệ thuật chèo, Nhà xuất bản Thanh niên đã phát hành bộ sách "100 làn điệu hát chèo đặc sắc Việt Nam". Sách gồm 2 tập, giá bìa là 32.000đ/cuốn, vị chi là 64.000đ một bộ, nhưng mua ở Đinh Lễ chỉ có 50.000đ.
Sau đây tôi xin giới thiệu nội dung cuốn sách này và một số làn điệu các sẵn trên mạng để các bạn thưởng thức. (Cuốn sách này có cả nốt nhạc, tôi không post lên đây được)
CÙNG BẠN ĐỌC
Nói đến nền văn minh lúa nước ở lưu vực sông Hồng nước ta, không thể không nói đến Chèo - một loại dân ca đã ngấm vào máu người Việt ở đây từ bao đời. Có thể tìm thấy ở loại hình này tất cả những đặc điểm tâm hồn, cũng như đời sống tinh thần của người dân xứ sở. Mọi vui buồn của cuộc sống thường nhật trong cuộc chống chọi với những thể hiện hắc ám của xã hội và thiên nhiên, những tâm trạng đa dạng, phong phú, khát vọng về một cuộc sống bình đẳng, tự do trong đó giá trị nhân bản được giải phóng, tôn trọng... đều được thể hiện sinh động trong các làn điệu của Chèo.
Từ lâu, đã có không ít những công trình sưu tầm, nghiên cứu về Chèo của nhiều học giả tầm cỡ. Nhưng chủ yếu mới chỉ đáp ứng một đối tượng nào đó trong phạm vi hạn hẹp. Những công trình này tuy có thể công phá, đạt được tính khoa học và chân thực cần thiết nhưng chủ yếu để phục vụ giới nghiên cứu, lý luận giảng dạy và học tập - những người gắn bó với sân khấu Chèo chuyên nghiệp. Ngày nay, với sự phát triển về dân trí, số lượng công chúng yêu thích Chèo cũng nhiều hơn, song không dễ có được đầy đủ các làn điệu Chèo mình mong muốn. Lại nữa, những làn điệu nổi tiếng, đầy sức cuốn hút lòng người như "Sắp qua cầu", "Lới lơ", "Chức cẩm hồi văn", "Cách cú", "Làn thảm", "Sử rầu", v.v... có thể được rất nhiều người biết và thuộc làn điệu nhưng nhiều khi là thuộc phần lời của ai đó sáng tác (lời mới) hoặc trong một số vở diễn nào đó, chứ không phải lời gốc trong cổ bản (lời cổ).
Để giúp phần đông công chúng có trong tay những làn điệu Chèo với lời cổ, chúng tôi sưu tầm và biên soạn cuốn "100 làn điệu Chèo đặc sắc Việt Nam". Số lượng làn điệu trong kho tàng Chèo cổ Việt Nam dĩ nhiên nhiều hơn gấp bội, nhưng thiết nghĩ, nắm vững và thuộc được 100 bài trong tập này cũng đã là quý lắm. Và bạn có thể yên tâm, tự hào là đã bơi được vào cái biển Chèo Việt Nam, bởi đây là những làn điệu tiêu biểu, đặc sắc nhất.
Do dung lượng, chúng tôi muốn sắp xếp cuốn sách thành hai tập để thuận tiện cho việc sử dụng. Việc tách này thuần tuý chỉ là để cho tập sách không quá dày. Ngoài ra không có tiêu chí nào khác...
Hy vọng "100 làn điệu Chèo đặc sắc Việt Nam" được xuất bản lần này sẽ phần nào đáp ứng được lòng yêu Chèo của những bạn đọc quan tâm đến những giá trị truyền thống của nền nghệ thuật dân tộc. Chúc các bạn tìm được những điều tri âm trong hai tập Chèo khiêm tốn này!